Mường Lò - Văn Chấn của tỉnh Yên Bái nổi tiếng là "miền gái xinh” với những thiếu nữ Thái duyên dáng, nết na trong áo cỏm, khăn piêu và cả những nét xinh duyên mà chỉ có ở truc tiep bong da keo nha cai phụ nữ dân tộc Thái đen vùng Tây Bắc nói chung, xứ Mường Lò – Văn Chấn nói riêng.
Như hầu hết những truc tiep bong da keo nha cai phụ nữ các dân tộc khác, phụ nữ truc tiep bong da keo nha cai Thái rất chăm chút cho mái tóc của mình. Theo quan niệm của truc tiep bong da keo nha cai Thái đen, mái tóc của truc tiep bong da keo nha cai phụ nữ có một vị trí vô cùng quan trọng. Chẳng thế mà một nghi lễ được xem là độc đáo, song rất thiêng liêng và không thể thiếu trong hôn nhân của bất kể một truc tiep bong da keo nha cai con gái Thái đen nào ở vùng Mường Lò – Văn Chấn ấy là tằng cẩu. Muốn tằng cẩu, truc tiep bong da keo nha cai con gái phải có mái tóc dài.
Không ai rõ tằng cẩu có từ khi nào nhưng nó đã trở thành một trong những luật tục quan trọng trong đời sống tinh thần, tín ngưỡng của truc tiep bong da keo nha cai Thái. truc tiep bong da keo nha cai phụ nữ Thái sẽ tằng cẩu vào ngày được đón về nhà chồng. Luật tục là thế đã tạo cho truc tiep bong da keo nha cai phụ nữ Thái đen xứ Mường Lò nét xinh duyên mà chẳng giống với bất cứ phụ nữ dân tộc nào trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
Bản Sà Rèn, xã Nghĩa Lợi, thị xã Nghĩa Lộ là địa phương còn lưu giữ được nguyên vẹn truyền thống văn hóa và cả những nét đẹp trong phong tục cưới hỏi, lễ hội, giao tiếp, ứng xử, kiến trúc nhà ở… của truc tiep bong da keo nha cai Thái đen vùng Mường Lò. Dẫu cuộc sống hiện đại mang đến nhiều tiện ích; phong tục tập quán xưa cũng ít nhiều đổi thay…nhưng tục tằng cẩu vẫn được 100% phụ nữ dân tộc Thái đen ở xứ Mường Lò - Văn Chấn coi trọng gìn giữ.
Mấy chục năm lấy chồng, chị Hà Thị Vân ở bản Sà Rèn, xã Nghĩa Lợi, rất hiếm khi không búi tóc, kể từ giây phút thiêng liêng được bà mối và đoàn của họ nhà trai sang làm lễ tằng cẩu đón về làm đám cưới, chính thức trở thành truc tiep bong da keo nha cai con gái đã có chồng và quan trọng hơn trở thành con dâu mới của nhà chồng. Dù tham gia công tác xã hội, hiện là Chủ tịch Hội Phụ nữ của xã Nghĩa Lợi cũng hay phải họp hành hoặc đi công tác nhưng chị Vân vẫn giữ nguyên thói quen tằng cẩu.
Chị bảo: "Mình tự hào bởi đó là nét đẹp riêng của truc tiep bong da keo nha cai phụ nữ Thái đen, cũng là niềm kiêu hãnh, sự thủy chung, khuôn phép và đức hạnh của truc tiep bong da keo nha cai phụ nữ dân tộc Thái đã có chồng. Đây là luật tục rất thiêng liêng mà không một truc tiep bong da keo nha cai phụ nữ dân tộc Thái đen nào cũng dám tự tiện phá bỏ hay làm trái”. Tục tằng cẩu là lệ tục bắt buộc đối với truc tiep bong da keo nha cai con gái trước khi lấy chồng.
Lễ thức này được thực hiện vào buổi sáng sớm của ngày làm đón dâu, truc tiep bong da keo nha cai con gái sẽ được các bạn của mình giúp gội đầu tại dòng suối gần nhà. truc tiep bong da keo nha cai Thái đen quan niệm, nước suối sẽ làm sạch và cuốn đi tất cả những gì đã cũ của ngày quá khứ, để cô dâu được nhẹ nhàng, thanh sạch bước sang một cuộc sống mới.
Sau khi chọn được giờ lành,những truc tiep bong da keo nha cai phụ nữ khỏe mạnh, tháo vát cùng bà mối bên nhà trai sẽ được cử sang nhà gái để tằng cẩu cho cô dâu mới. Tằng cẩu là dấu hiệu nhận biết, cũng là để báo hiệu cho những truc tiep bong da keo nha cai con trai trong vùng biết đó là truc tiep bong da keo nha cai phụ nữ đã có chồng. truc tiep bong da keo nha cai con gái sau khi nghi lễ tằng cẩu nghiễm nhiên trở thành con dâu của nhà chồng.
Theo lời chị Vân, tằng cẩu hàm chứa những luật tục bất thành văn. truc tiep bong da keo nha cai phụ nữ muốn không tằng cẩu phải được phép của chồng và nhà chồng.
Thế nhưng, lại phải nhất thiết tằng cẩu trong đám tang khi truc tiep bong da keo nha cai thân, họ hàng anh em bên nhà chồng qua đời. Nếu không tằng cẩu lại - không búi tóc thì không được coi là con dâu của nhà đó. Chẳng thế mà, 100% hội viên phụ nữ đã có gia đình ở Hội Phụ nữ xã nói riêng và phụ nữ có chồng ở Nghĩa Lợi nói chung vẫn giữ nguyên tằng cẩu. Chính nét riêng độc đáo ấy đã tạo cho truc tiep bong da keo nha cai phụ nữ Thái dân tộc Thái đen xứ Mường Lò một nét duyên không dễ lẫn.
Lưu giữ qua ngàn đời, với những ý nghĩa nhân văn sâu sắc, tằng cẩu luôn nhắc nhở truc tiep bong da keo nha cai phụ nữ Thái giữ gìn sự thủy chung, coi trọng đức hạnh, là nền tảng để xây dựng một cuộc sống gia đình hạnh phúc, bền chặt.
Bài&ảnh:Thái Nguyễn Thanh Nga
(Báo Phụ nữ Thủ đô)