Nằm sâu dưới lòng đất gần 5.000km là một bí ẩn lớn đối với các nhà khoa học: lõi truc tiep bong da c1 của Trái đất. Mặc dù nhỏ hơn Mặt trăng, khối cầu sắt nóng chảy này đóng vai trò then chốt truc tiep bong da c1 việc duy trì từ trường bảo vệ hành tinh của chúng ta. Gần đây, các nhà nghiên cứu đã đưa ra một phát hiện đáng kinh ngạc: sau khi quay nhanh hơn bề mặt Trái đất truc tiep bong da c1 nhiều thập kỷ, lõi truc tiep bong da c1 giờ đây đang chậm lại và thậm chí "quay ngược trở lại" so với bề mặt.
Khám phá này, được công bố trên tạp chí khoa học uy tín Nature Geoscience, đã mở ra một cuộc tranh luận sôi nổi về cách thức hoạt động của cấu trúc bên truc tiep bong da c1 Trái đất.
Bằng chứng rõ ràng từ sóng địa chấn
Để tìm hiểu về những gì đang xảy ra dưới lòng đất, các nhà khoa học đã sử dụng một phương pháp độc đáo: lắng nghe sóng địa chấn từ các trận động đất. Những đợt sóng này giống như một loại "tia X" xuyên qua các lớp bên truc tiep bong da c1 Trái đất, cung cấp manh mối về chuyển động và cấu trúc của chúng.
Nhà địa vật lý John Vidale từ Đại học Nam California (USC) cùng các cộng sự đã phân tích dữ liệu từ hơn 121 trận động đất lặp lại gần quần đảo Nam Sandwich từ năm 1991 đến 2023. Họ cũng sử dụng cả dữ liệu từ các vụ thử hạt nhân của Liên Xô, Pháp và Mỹ.
"Khi tôi lần đầu tiên thấy các biểu đồ địa chấn gợi ý về sự thay đổi này, tôi đã rất bối rối," Vidale chia sẻ. "Nhưng khi chúng tôi tìm thấy thêm hàng chục dữ liệu nữa cũng cho thấy cùng một mô hình, kết quả là không thể chối cãi. Lõi truc tiep bong da c1 đã chậm lại lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ."
Theo nghiên cứu, tốc độ quay của lõi truc tiep bong da c1 đã bắt đầu chậm lại từ khoảng năm 2010. Dữ liệu mới nhất cho thấy bằng chứng rõ ràng rằng nó đã giảm tốc độ xuống thấp hơn so với bề mặt Trái đất và bắt đầu dịch chuyển theo hướng ngược lại.
Lý do đằng sau sự thay đổi
Tại sao lõi truc tiep bong da c1 lại thay đổi tốc độ và hướng quay? Các nhà khoa học cho rằng có hai yếu tố chính:
- Lõi ngoài lỏng: Lõi truc tiep bong da c1 rắn được bao bọc bởi một lớp kim loại lỏng cuộn xoáy. Chính lớp chất lỏng này tạo ra từ trường của Trái đất. Sự đối lưu và chuyển động của nó có thể tạo ra lực kéo, làm chậm hoặc thay đổi hướng quay của lõi truc tiep bong da c1.
- Lực hấp dẫn của lớp phủ: Lớp phủ nằm ngay trên lõi ngoài cũng có thể tác động đến chuyển động của lõi truc tiep bong da c1. Các vùng vật chất dày đặc truc tiep bong da c1 lớp phủ tạo ra lực hấp dẫn, kéo lõi truc tiep bong da c1 theo những hướng khác nhau.
John Vidale cho biết, sự thay đổi này có thể ảnh hưởng một chút đến độ dài của một ngày trên Trái đất, nhưng rất khó để nhận ra. "Chỉ khoảng một phần nghìn giây, gần như bị mất truc tiep bong da c1 tiếng ồn của các đại dương và khí quyển đang cuộn xoáy," ông nói.
Cấu trúc năng động hơn chúng ta nghĩ
Từ lâu, lõi truc tiep bong da c1 của Trái đất được miêu tả như một khối cầu sắt cứng, quay với tốc độ ổn định. Tuy nhiên, những phát hiện mới này vẽ nên một bức tranh hoàn toàn khác. Nó cho thấy lõi truc tiep bong da c1 là một nơi cực kỳ năng động và phức tạp.
Nghiên cứu của Vidale cũng tiết lộ rằng ranh giới của lõi truc tiep bong da c1 không hoàn toàn cứng nhắc mà có thể thay đổi hình dạng từ từ. Các tương tác giữa lõi ngoài lỏng và lõi truc tiep bong da c1 rắn có thể đang tạo ra những biến dạng này.
Việc hiểu được những chuyển động này có ý nghĩa rất lớn. Các nhà khoa học nghi ngờ rằng những thay đổi ở trung tâm Trái đất có thể ảnh hưởng đến từ trường của hành tinh, vốn rất quan trọng để bảo vệ chúng ta khỏi các bức xạ có hại từ Mặt trời.
Tương lai của nghiên cứu
Hiện tại, các nhà khoa học tại USC đang tiếp tục theo dõi chặt chẽ lõi truc tiep bong da c1. Họ hy vọng những dữ liệu từ các trận động đất truc tiep bong da c1 tương lai sẽ giúp họ lập bản đồ chi tiết hơn về chuyển động của nó.
"Mặc dù trung tâm của hành tinh vẫn nằm ngoài tầm với, những phát hiện này cho thấy một nơi hoạt động mạnh mẽ hơn nhiều so với những gì từng được tin tưởng," Vidale kết luận. "Chúng tôi đang dần hé lộ những bí mật về cách hành tinh của chúng ta tự điều chỉnh và duy trì sự sống."
Nghiên cứu này không chỉ là một bước tiến lớn truc tiep bong da c1 địa vật lý mà còn là lời nhắc nhở rằng ngay cả ở những nơi tưởng chừng như tĩnh lặng nhất, Trái đất vẫn đang không ngừng biến đổi.
Nguồn: CNN, Earth.com
Thanh Huyền