Khi nhắc đến dịch bệnh và khủng hoảng kinh tế, phần lớn sự chú ý thường hướng về người lao động: mất việc, giảm lương, áp lực chi tiêu. Nhưng có một góc nhìn ít khi được nói đến, đó là những người chủ doanh nghiệp, những người thường được cho là "ít lo cơm áo gạo tiền". Thực tế, chính họ lại đang gánh trên vai sức nặng khủng khiếp: trách nhiệm duy trì dòng chảy của công ty, bảo đảm thu nhập cho hàng chục, hàng trăm con người.
Gánh nặng vô hình người làm chủ doanh nghiệp: Người chèo lái con tàu trong bão tố
Khi con tàu gặp bão, thủy thủ có thể tìm đường thoát thân, nhưng thuyền trưởng không thể. Người chủ doanh nghiệp ở vị trí ấy: vừa chèo lái, vừa gồng mình giữ thăng bằng, dù đôi khi bản thân bị cuốn vào vòng xoáy nợ nần và căng thẳng. Nhiều khảo sát tại châu Á cho thấy, trong bối cảnh khủng hoảng, hơn 80% doanh nghiệp nhỏ và vừa phải đối diện với sụt giảm doanh thu, thu hẹp khách hàng, trong khi chi phí cố định (thuế, thuê mặt bằng, lãi vay, điện nước, bảo hiểm xã hội) vẫn buộc phải chi trả đều đặn.
Điều đó đồng nghĩa, khi nhân viên nhận lương mỗi tháng, nhiều ông chủ đồng thời phải ký vào những khoản nợ mới. Câu chuyện "ông chủ giàu, nhân viên nghèo" không còn đúng trong thời kỳ biến động: không ít chủ doanh nghiệp đã bán cả tài sản cá nhân để nuôi sống công ty.
Áp lực vô hình và cái giá sức khỏe
Từ khi thành lập công ty, guồng quay không cho phép họ dừng lại. Không có "chế độ nghỉ phép" cho trách nhiệm. Kết quả là nhiều ông chủ đối diện với các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng: viêm loét dạ dày, rối loạn giấc ngủ, suy nhược thần kinh, thậm chí trầm cảm. Những triệu chứng này không xuất phát từ một đêm làm việc quá sức, mà từ nhiều năm tích tụ căng thẳng liên tục.
Trong khi đó, nhân viên có thể đổi việc để tìm môi trường tốt hơn, nhưng ông chủ thì không có lựa chọn ấy. Họ buộc phải bám trụ, bởi sự sụp đổ của doanh nghiệp kéo theo sinh kế của toàn bộ nhân viên và gia đình họ.
Sự hy sinh ít ai thấy
Không ít ông chủ từ bỏ những điều cơ bản trong đời sống riêng: thời gian đoàn tụ gia đình, giải trí, nghỉ ngơi. Họ dành đêm đọc báo cáo, tính toán dòng tiền, thương thảo với nhà đầu tư. Đáng chú ý, nhiều người trong số họ chi tiêu hằng ngày tiết kiệm hơn cả nhân viên – bởi mọi khoản lợi nhuận có được đều phải tái đầu tư cho sự tồn tại của công ty.
Hình ảnh thường thấy là nhân viên thoải mái lướt điện thoại trong giờ làm, trong khi ông chủ thì căng thẳng lo từng hóa đơn điện nước. Khoảng cách nhận thức này khiến nhiều người đánh giá sai vai trò và áp lực của người lãnh đạo.
Thực tế nghiệt ngã của kinh doanh
Kinh doanh giống như ra khơi. Bạn có thể chuẩn bị đủ lương thực, nước uống và bản đồ, nhưng không ai chắc chắn được cơn bão nào sẽ ập đến. Với những người chuẩn bị kỹ, khủng hoảng có thể trở thành cơ hội để tái cấu trúc, mở hướng phát triển mới. Nhưng với số đông, khủng hoảng chỉ đơn giản là thử thách sống còn.
Theo thống kê toàn cầu, hơn một nửa số doanh nghiệp nhỏ thất bại trong 5 năm đầu tiên, và dịch bệnh càng khiến tỷ lệ này tăng cao. Mỗi đồng lương được chi trả không chỉ là kết quả lao động của nhân viên, mà còn là sự nỗ lực tột cùng của ông chủ để duy trì nhịp thở cho công ty.
Cuối cùng, lời nhắn gửi từ hai phía
Với nhân viên, trân trọng công việc và đồng lương hằng tháng là cách thể hiện sự biết ơn đối với cả bản thân lẫn doanh nghiệp. Sự gắn bó, tinh thần trách nhiệm và hiệu quả làm việc chính là "phao cứu sinh" giúp con tàu doanh nghiệp vượt bão.
Với những ông chủ, sự kiên cường, dũng cảm và khả năng thích nghi chính là yếu tố quyết định để biến khủng hoảng thành cơ hội. Nhưng trên hết, xã hội cần nhìn họ với một ánh mắt công bằng: không phải ông chủ nào cũng giàu sang, mà phần lớn đang là những "người gác cửa" thầm lặng cho sự sống còn của nhiều gia đình.
Diệu Đan